Kur Korumalı Mevduat Hesabına Geçişte Kurumlar Vergisi İstisnasını Düzenleyen 19 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği Resmi Gazetede Yayımlandı

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici 14’üncü maddesine eklenen düzenlemeyle, Kur Korumalı Mevduat hesabını teşvik etmek üzere düzenlemeler yapılarak, mükelleflerin yabancı para hesaplarını Türk Lirası cinsinden Kur Korumalı Mevduat hesabına intikal
ettirmeleri amaçlanmıştır.

Yapılan düzenlemeye göre; kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, Türk lirasına çevirerek en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri halinde vergisel sonuçların nasıl oluşacağı aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

11.02.2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 19 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğiyle, konuya ilişkin detaylı usul ve esaslar belirlenmiştir. Buna göre; yalnızca “Bankalar” hesabında yer alan döviz için söz konusu düzenlemeden yararlanılması mümkündür. TCMB’nin ilgili Tebliği’ne göre, yalnızca ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz hesapları için düzenlemeden yararlanmak mümkündür.

İstisna düzenlemesinde, en çok tartışmaya açık husus 2021 yıl sonu kur farkı tutarından istisna olarak yararlandırılacak kısmın hesaplanmasına ilişkindir. 2021 yılı sonuna ilişkin
istisna tutarının hesaplanması aşağıdaki gibi olacaktır:
 

1. Adım: Yıl Sonu Döviz Bakiyeleri Belirlenmelidir

31.12.2021 tarihi itibariyle, ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden “Bankalar” hesabında yer alan döviz tutarları ve TL karşılıkları ayrı ayrı belirlenmelidir.

2. Adım: Yıl Sonu Kur Farkı Tutarı Hesaplanmalıdır
İlgili hesaplar için, yıl sonundaki döviz bakiyelerine FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) yöntemi uygularak kur farkı gelir-gideri hesaplanacaktır. Böylece, 31.12. tarihi itibariyle mevcut olan dövizin en son alınan tarihlerdeki dövizlerden olduğu anlayışı benimsenmiştir. Bu kapsamda, ilgili dövizlerin alındığı tarih ile yıl sonu kuru dikkate alınarak, söz konusu döviz tutarları için kur farkı gelir-gider tutarı belirlenecektir.

Bu durum, mükellefler aleyhine durum yaratmaktadır. Zira 31.12. tarihindeki dövizler FİFO yöntemine göre son alınan dövizlerden oluştuğundan, özellikle kurun artış gösterdiği kasım ve aralık aylarında alınan dövizler nedeniyle 31.12. tarihinde ciddi bir kur farkı geliri doğmayacak ve istisnadan yararlanılacak rakam ciddi şekilde azalacaktır.

Nitekim, pek çok işletme için yapılan hesaplamalarda ortaya çıkan durum da bu yöndedir. O yüzden, ilgili hesaplar için VUK kapsamında yıl sonu değerlemesinden ortaya çıkan kur farkı gelir-giderini dikkate alarak değerlendirme yapmamak gerekir.

3. Adım: Kur Korumalı Mevduat Hesabına Geçiş Tarihinde Mevcut Döviz Tutarı Belirlenmelidir

Ticari hayat stabil olmadığından, 31.12. tarihinde yer alan döviz bakiyesi, hesap bazında artmış veya azalmış olabilir. O yüzden, KKM’ye çevrimin yapıldığı tarih itibariyle ilgili hesaptaki döviz bakiyesi, 31.12. tarihine göre azalmış ise, en fazla çevrimin yapıldığı tarihteki döviz miktarı için KKM’den yararlanmak mümkün olacaktır. Eğer, döviz bakiyesi, 31.12. tarihindeki miktarı aşmış ise, 31.12. tarihindeki bakiye dikkate alınacaktır. Burada akla gelen ihtimallerden biri, azalan bakiyeyi, 31.12. tarihindeki miktara çıkaracak kadar kredi yoluyla veya benzer finansaaman modelleriyle döviz almak ve bu tutar kadar KKM’ye geçişten yararlanmaktır. Yani, 31.12. bakiyesi 100.000 USD, çevrimin yapılacağı tarihte 40.000 USD hesapta bakiye bulunmaktadır, 60.000 USD kredi çekerek bakiye 100.000 USD’ye çıkarılarak, 100.000 USD için KKM uygulamasına başvurulabilir mi? Bu şekildeki işlemler yoluyla arttırılan dövizler için (60.000 USD için) istisna düzenlemesinden yararlanılamayacağı Tebliğ taslağında verilen bir örnekle düzenlenmişti ancak, yayımlanan Tebliğ’de bu örneğe yer verilmemiştir.

Yine de, kredi temin ederek döviz bakiyesini arttırmak suretiyle, arttırılan kısım için KKM uygulamasından yararlanılmasının, istisna düzenlemesi açısından sorun yaratacağı düşünülmektedir. Zira düzenlemenin amacı döviz talebini azaltarak, TL’ye geçişi teşvik etmekken, dövizli kredi çekmek bunun tam tersi bir sonuç yaratacaktır. Ayrıca, ilgili kredinin faizinin gider kaydedilmesi noktasında da farklı değerlendirmeler söz konusu olabilir.

Öte yandan, yukarıdaki örnekte, 40.000 USD’yi KKM hesabına aktardıktan sonra, ortaya çıkan döviz talebini karşılamak için daha sonraki bir tarihte 40.000 USD kredi temin edilmesi halinde, istisna düzenlemesine halel gelip gelmeyeceği de ayrı bir tartışma konusu olacaktır. Söz konusu senaryolar için Tebliğde herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

4. Adım: KKM’ye Çevrim Yapılan Döviz Miktarı İle 31.12. Tarihindeki Döviz Miktarı Oranlanarak, 2. Adımda bulunan Kur Farkı Tutarıyla Çarpılarak İstisna Kazanç Hesaplanacaktır.

Mükellefin, 31.12. tarihinde 100.000 USD dövizi olduğu varsayımıyla, bu döviz için 2. Adımdaki gibi FİFO yöntemine göre kur farkı tutarı hesaplanacaktır. Çevrim tarihi itibariyle, 40.000 USD bakiye olduğunu veya 100.000 USD bakiye olup bunun 40.000 USD’sinin KKM hesabına aktarıldığını farz edersek, istisnadan yararlanılacak tutar; FİFO yöntemine göre hesaplanan kur farkının %40’ı kadar olacaktır.

Birden fazla döviz türü itibariyle banka hesabı varsa, hepsi bir bütün gibi değerlendirilecektir. Dolayısıyla, dolar hesabında 31.12. tarihi itibariyle kur farkı geliri, euro hesabında kur farkı gideri olduğu varsayımıyla, sadece dolar hesabındaki kur farkı gelirini baz alarak bir değerlendirme yapılamayacak, toplam net kur farkı tutarı üzerinden hareket edilecektir.

Yani, dolar, euro ve sterlin hesaplarının 31.12. bakiyeleri için FİFO yönetmine göre kur farkı gelir ve giderleri hesaplanacak ve net kur farkı tutarı istisnadan yararlanılacak maksimum tutar olarak dikkate alınacaktır.

Daha sonra, örneğin dolar hesabı KKM’ye çevrilecekse; çevrilen döviz miktarının 31.12. tarihi itibariyle TL değeri ile 31.12. tarihi itibariyle, dolar, euro ve sterlin bakiyelerinin TL karşılığı oranlanarak FİFO yöntemiyle bulunan net kur farkı tutarıyla çarpılacak ve istisnadan yararlanılacak kur farkı tutarı belirlenecektir.

Diğer Hususlar

• Her ne kadar istisna hükmünde, en az 3 aylık şekilde kor korumalı mevduata geçilmesinin yeterli olacağı belirtilse de; konuyla ilgili TCMB Tebliği’ne göre kurumlar ancak 6 aylık veya 12 aylık süreyle KKM işlemi yapabilmektedir. Dolayısıyla, herhangi bir değişiklik olmazsa, belirtilen istisnadan yararlanmak için kurumların yabancı paralarını TL’ye çevirerek en az 6 aylık süre boyunca kur korumalı mevduat hesabında bulundurmaları gerekecektir.
• Yabancı paraların kur korumalı mevduata geçişinde kur farkı geliri yerine kur farkı zararı ortaya çıkarsa, söz konusu zarar kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
• Vadeden önce hesaptan para çekilirse, istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

İlgili Tebliğe aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

19 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

Bilgilerinize sunulur,

Okan COŞGUN
YMM